Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2 - Mẫu sáng kiến kinh nghiệm lớp 2

Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2 là tài liệu tham khảo dành cho các thầy cô giáo và các bậc phụ huynh để tìm ra phương pháp dạy và hướng dẫn các em học sinh lớp 2 còn yếu kém trong môn Tập đọc.

Hy vọng qua mẫu sáng kiến kinh nghiệm này, các thầy cô giáo có thêm biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng môn Tập đọc lớp 2, cũng như có thêm mẫu sáng kiến kinh nghiệm lớp 2 để hoàn thành bài báo cáo. 

Sáng kiến kinh nghiệm
Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lời giới thiệu

Nền giáo dục Việt Nam đó trải qua nhiều năm đổi mới và thu được nhiều thành quả tốt đẹp. Tiếp tục phát huy những kết quả đó đạt được, từng bước thực hiện các mục tiêu của xã hội. Năm học ........-........ toàn ngành giáo dục cùng đẩy mạnh phong trào thi đua: Dạy tốt- học tốt, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đi lên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Ngày nay, đất nước đang trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá nên rất cần những con người có tri thức, có khoa học kỹ thuật. Trước yêu cầu của sự phát triển kinh tế đó hội đòi hỏi nền giáo dục phải thay đổi mục tiêu đào tạo, cải tiến lại nội dung và phương pháp dạy học. Đó là việc làm rất bức xúc và cần thiết hiện nay.

Chính vì vậy, chất lượng dạy và học trong nhà trường đang là vấn đề được các nhà giáo dục hết sức quan tâm. Đây là một trong những việc làm quan trọng, góp phần đào tạo nhân tài cho đất nước. Vì thế, biết bao thầy cụ giáo ngày đêm miệt mài nghiên cứu để có những sáng kiến mới, những kinh nghiệm hay, nhằm cải tiến phương pháp dạy học cho phù hợp với nhận thức của học sinh.

Trong giáo dục phổ thông nói chung và ở trường Tiểu học nói riêng, môn học Tiếng Việt là một môn quan trọng, chiếm vị trí chủ yếu trong chương trình. Môn này có đặc trưng cơ bản là: Nó vừa là môn học cung cấp cho học sinh một khối lượng kiến thức cơ bản nhằm đáp ứng được những mục tiêu, nhiệm vụ của từng bài học, vừa là công cụ để học tập tất cả các môn học khác. Trẻ em muốn nắm được kỹ năng học tập, trước hết cần nghiên cứu tiếng mẹ đẻ chìa khóa của nhận thức, của sự phát triển trí tuệ đúng đắn, nó cần thiết cho tất cả các em khi bước vào cuộc sống. Ở nước ta, môn Tiếng Việt có vai trò quan trọng, là một môn học chính , trong đó không thể không kể đến môn Tập đọc.

Dạy môn Tập đọc trong các trường Tiểu học đang là một vấn đề được các trường, các nhà nghiên cứu và toàn xã hội quan tâm. Biết đọc là có thêm một công cụ mới để học tập, để giao tiếp, để nắm bắt được mọi thông tin diễn ra hàng ngày trong xã hội. Thông qua việc đọc các tác phẩm văn chương, con người không những được thức tỉnh về nhận thức mà cũn rung động về tình cảm, nảy nở những ước mơ tốt đẹp, được khơi dậy năng lực hành động, sức mạnh cũng như được bồi dưỡng tâm hồn. Tập đọc là một phân môn thuộc bộ môn Tiếng Việt bậc Tiểu học, này giữ vai trò rất quan trọng, trước hết giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng đọc (đọc đúng, diễn cảm) một văn bản. .

Chính vì vậy, dạy Tập đọc có ý nghĩa to lớn ở Tiểu học, nó trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Học sinh đọc tốt, đọc một cách có ý thức sẽ giúp các em hiểu biết nhiều hơn, bồi dưỡng các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy các em biết suy nghĩ một cách lôgic cũng như có hình ảnh, những kỹ năng này các em sẽ sử dụng suốt đời. Như vậy dạy đọc có ý nghĩa vô cùng quan trọng, bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển.

Xuất phát từ quan điểm dạy tập đọc kết hợp dạy ngữ và rèn đọc cho các em. Tập đọc là một phân môn mang tính tổng hợp bởi bên cạnh việc dạy đọc ta cũng trau dồi kiến thức tiếng việt, kiến thức về văn học đời sống, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ cho học sinh, phân môn tập đọc góp phần hình thành và phát triển nhân cách con người mới .

Hiện nay ở nhà trường tiểu học việc rèn kỹ năng đọc đạt kết quả chưa cao, có thể có nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân lớn nhất là phương pháp rèn đọc chưa được coi trọng, thực tế nếu không có kỹ năng đọc tốt thì học sinh không có điền kiện học các môn khác, không thể tiếp thu nền văn minh. Chính vì vậy, việc dạy đọc cho học sinh có ý nghĩa quan trọng. Thông qua môn học này góp phần đắc lực phục vụ mục tiêu đào tạo con người, con người phát triển toàn diện, có đủ đức, đủ tài tiếp cận nền khoa học kỹ thuật tiên tiến để đưa nước nhà tiến nhanh, tiến xa hơn nữa.

Đối với học sinh lớp 2 các em bắt đầu bước sang giai đoạn đọc nhanh đọc đúng đọc lưu loát, trôi chảy với các em học sinh lớp 3,4,5, cũng yêu cầu cao hơn đó là đọc diễn cảm, đọc phải thể hiện được nội dung, tình cảm của bài để từ đó các em bộc lộ tình cảm của mình qua mỗi bài đọc. Mỗi chúng ta phải làm thế nào? để thông qua môn tập đọc giúp học sinh không những đạt được vấn đề đọc thạo, mà phải hiểu nội dung của văn bản.Vậy người giáo viên phải tìm phương pháp tiếp cận làm sao? cho học sinh có cảm tình với bài tập đọc, thúc đẩy học sinh biểu lộ tình cảm thái độ tự nhiên thông qua giọng đọc. Trong thực tế hiện nay để thực hiện được vấn đề này người giáo viên phải thay đổi cách truyền thụ để các em có thể nắm bắt được tri thức, việc rèn đọc cho học sinh là hết sức cần thiết nhưng đọc như thế nào để người nghe hiểu được nguyên vẹn nội dung cũng như giá trị nghệ thuật của văn bản, nôi cuốn được người nghe, cảm thụ được cái hay, cái đẹp của văn bản. Học sinh không những đọc được nội dung văn bản, mà cũng phải đọc hay, đọc diễn cảm, đây là mục tiêu mà các thày cô giáo dạy lớp 2 cần phải rèn và là đích để đạt tới .

Trong thực tế hiện nay, dạy tiếng việt ở bậc tiểu học nói chung và dạy phân môn tập đọc ở lớp 2 nói riêng tôi nhận thấy đa số các em đó đọc to rõ ràng song cũng một số em đọc chưa lưu loát, chưa biết ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấu phẩy, nhiều em phát âm chưa rõ phụ âm đầu l; n ; s; x; tr; ch đặc biệt là âm: l, n và kỹ thuật đọc đa số các em đọc chưa thể hiện được tình cảm nội dung văn bản, các em chưa biết nhấn giọng ở từ ngữ gợi tả, những từ ngữ trọng tâm từ chìa khoá, trong khi sắm vai, đọc đối thoại các em cũng lúng túng, các em cũng thiếu tự tin trong việc thể hiện giọng đọc của mình ,một số em học sinh đọc yếu các em cũng chưa xác định được giới hạn của những câu đối thoại, khi đọc gặp phải đấu! thường chưa biết cách thể hiện giọng đọc như thế nào cho phù hợp. Để khắc phục những tồn tại trên nhà trường đó tổ chức các cuộc thi đọc diễn cảm, và thi kể chuyện.

Vì những lý do trên và do những yêu cầu của giáo dục Tiểu học tôi xin trình bày một vài quan điểm của bản thân về đổi mới phương pháp dạy học: “Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2”. Thông qua môn tập đọc của trường ............................

2. Tên sáng kiến:

“Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2”.

3. Tác giả:

- Họ và tên: ………………….………………

-Địa chỉ tác giả sáng kiến:…………………

- Số điện thoại: …………………………,....

4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:

…………………………………...................

Chủ đầu tư :…………………………………

5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:

Sáng kiến nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và bổ sung vốn kinh nghiệm, vốn hiểu biết cho bản thân. Từ đó giúp cho học sinh thực hiện bài thực hành trên lớp nhanh hơn, đạt hiệu quả học tập tốt hơn.

Lĩnh vực sư phạm . áp dụng vào giảng dạy phân môn: Tập đọc.

6. Ngày sáng kiến được áp dụng: Tôi có kế hoạch áp dụng đề tài này vào phần dạy – học Tập đọc cho học sinh lớp 2 của năm học 2018 - 2019. Nếu kết quả khả quan thì tiếp tục áp dụng cho những năm học tiếp theo ( có bổ sung).

7. Mô tả bản chất của sáng kiến:

- Về nội dung của sáng kiến

1. Mục đích:

Khi tôi nghiên cứu sáng kiến này nhằm mục đích:

+ Tìm ra phương pháp và hướng đi, giúp học sinh đọc tốt hơn, qua đó từng bước nâng cao năng lực đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm của mỗi học sinh.

+ Tìm hiểu yêu cầu nhiệm vụ và thực trạng dạy học của phân môn Tập đọc ở lớp 2.

2. khả năng áp dụng của sáng kiến

Sáng kiến được thực hiện trong các giờ Tập đọc với 20 học sinh ở lớp 2A, trường Tiểu học ............................, Năm học .............-.............. Sáng kiến có thể áp dụng cho tất cả các lớp của khối 2.

Đề tài này được áp dụng trong các giờ học Tập đọc ở lớp 2A, trong thời gian một năm học, tại trường .............................

II. PHẦN NỘI DUNG 

1. Cơ sở lý luận: 

Giáo dục Việt Nam trong thập niên đầu tiên của thế kỉ 21 chứng kiến sự bứt phá ngoạn mục từ nội tại và cả sự tác động từ phía xã hội. Lộ trình đổi mới chương trình, đổi mới phương pháp, thay sách giáo khoa như là một bước đột phá sống còn của giáo dục nhằm nâng cấp sản phẩm bắt kịp xu thế toàn cầu hóa của thời đại và bước đầu đã cho thấy những kết quả rất đáng ghi nhận. Cuộc chiến chống tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục, việc nói không với hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo, nói không với việc học sinh ngồi nhầm lớp cho dù vẫn đang rất gian nan song bước đầu đã nhận được sự đồng thuận cao từ các thầy cô giáo, các em học sinh và cả dư luận xã hội.

Phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đang từng bước tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, gắn bó và đáp ứng tối đa dự đòi hỏi của thực tiễn.Những năm gần đây Đảng, nhà nước, ngành đã dành những sự quan tâm đầu tư đáng kể cho giáo dục. Những chính sách, chủ trương mới liên tục được cập nhật đã mở ra những lối đi mới cho sự phát triển của giáo dục nước nhà. Chỉ thị 40CT/TW của Ban Bí thư Trung Ương Đảng về việc nâng cao phẩm chất chính trị và năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên, Luật giáo dục 2005 được Quốc hội thông qua, các chỉ thị của chính phủ quan tâm đến đạo đức nhà giáo. Hay chỉ thị 40/2008/CT- BGDDT; kế hoạch liên ngành số 7575/ KHLN/BGDDT – Giữa bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch- Bộ GD-ĐT- Trung Ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh triển khai phong trào thi đua “Xây sựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” là những minh chứng rõ nét nhất cho tham vọng đổi mới toàn diện nền giáo dục nước nhà. Tuy nhiên, do hạn chế năng lực của người dạy, người học, hạn chế về điều kiện cơ sở vật chất và môi trường dạy học nên công bằng mà nói để nhanh chóng đuổi kịp các nền giáo dục tiên tiến trong khu vực và trên thế giới thì sự nỗ lực tự vận động là điều chúng ta không thể không quan tâm. Trong đó, vai trò của người thầy được xác định như là yếu tố mấu chốt để giải quyết kịp thời những bức bách, mâu thuẫn đang hiện hữu trong nền giáo dục chúng ta. Vì vậy, sự trăn trở cho mỗi giờ dạy, mỗi môn học là điều mà mỗi giáo viên như chúng tôi không thể không quan tâm.

Phân môn Tập đọc có vị trí rất quan trọng trong chương trình học Tiểu học nói chung. Tập đọc là bài học khởi đầu giúp học sinh chiếm lĩnh tri thức, chiếm lĩnh công cụ (năng lực đọc, nghe, nói, viết) từ đó mở rộng cánh cửa cho học sinh nắm lấy kho tàng tri thức của loài người.

Quá trình dạy học gồm 2 mặt có quan hệ mật thiết với nhau: Hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Người giáo viên là chủ thể của hoạt động dạy với hai chức năng truyền đạt và chỉ đạo tổ chức. Người học sinh là đối tượng (khách thể) của hoạt động dạy nhưng lại là chủ thể của hoạt động học tập với hai chức năng tiếp thu và tự chỉ đạo, tự tổ chức.

Hoạt động học tập của học sinh chỉ có thể đạt hiệu quả nếu học sinh tiến hành các hoạt động học tập một cách tích cực, chủ động, tự giác với một động cơ nhận thức sâu sắc. Bằng hoạt động học tập, mỗi học sinh tự hình thành và phát triển nhân cách của mình mà không ai có thể làm thay được.

Dạy học là con đường thuận lợi nhất, giúp học sinh trong khoảng thời gian ngắn nhất, có thể nắm được một khối lượng kiến thức cần thiết. Nó được tiến hành một cách có tổ chức có kế hoạch. Giúp học sinh phát triển một cách có hệ thống, năng lực hoạt động trí tuệ và tư duy sáng tạo. Từ đó giúp học sinh có hành động đúng đắn trong học tập.

2. Thực trạng.

Nhiều năm giảng dạy và làm công tác dạy tiếng việt ở bậc tiểu học nói chung và dạy tập đọc ở lớp 2 nói riêng tôi nhận thấy: Khả năng tiếp thu môn học Tiếng Việt của các em cũng nhiều hạn chế so với các môn Toán hay Tự nhiên Xã hội, ở phân môn tập đọc lớp 2 đa phần các em đó đọc được, song một số em đọc cũng chưa được rõ ràng, chưa biết ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấu phẩy, nhiều em phát âm chưa phân biệt rõ phụ âm đầu l/n; tr/ch; s/x đặc biệt học sinh trường tôi đang công tác thì đa số các em đọc con ngọng phụ âm l/n, về kĩ thuật đọc chưa thể hiện được tình cảm, nội dung mà văn bản đề cập tới. Ví dụ như các em chưa biết nhấn giọng ở từ ngữ gợi tả, những từ ngữ trọng tâm, từ chìa khoá, trong những trường hợp sắm vai hay đối thoại các em cũng lúng túng, nhiều em cũng thiếu tự tin trong việc thể hiện giọng đọc của mình. Đối với đối tượng học sinh trung bình và yếu các em chưa xác định được đâu là giới hạn những câu đối thoại của mình, với thực tế trên tôi đi sâu vào nghiên cứu vấn đề rèn kỹ năng đọc cho học sinh khối 2 với mong muốn tích lũy thêm cho bản thân những kiến thức và kinh nghiện chuyên môn nhằm đạt hiệu quả cao trong việc dạy và học

Khi tiến hành làm sáng kiến này tôi đã nghiên cứu sách giáo khoa phân môn tập đọc khối 2 để tìm hiểu nội dung cấu trúc của chương trình, tìm hiểu việc học của các em, tìm hiểu các tài liệu hướng dẫn của ngành, nghiên cứu rút kinh nghiệm qua từng tiết dự giờ. Nghiên cứu tài liệu có liên quan đến phân môn Tiếng Việt nhất là phân môn tập đọc.

Quan sát đội ngũ giáo viên thường xuyên sử dụng phương pháp gì? những điểm hợp lý và chưa hợp lý trong quá trình rèn đọc cho học sinh .

Thường xuyên dự giờ của giáo viên dạy khối 2-3 để rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học, nhất là môn tập đọc.

2.1. Học sinh:

- Do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh Tiểu học còn nhỏ tự giác trong học tập chưa cao, trình độ đọc còn yếu (chưa rành mạch, còn ấp úng, phát âm không chuẩn xác một số phụ âm đầu: l/n; tr/ch; s/x)

- Đọc và dùng từ địa phương: thuyền/ thiền

2. 2. Giáo viên:

- Dạy sa vào giảng văn nhiều hơn là rèn đọc.

- Phần luyện đọc nhiều giáo viên cho là dễ, nhưng thực chất đây là phần khó nhất, phần trọng tâm của bài giảng. ở khâu này, giáo viên ít mắc lỗi về thao tác kỹ thuật nhưng lại không biết dạy như thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, chưa chú ý đến tốc độ đọc của các em theo yêu cầu về kiến thức và kỹ năng cơ bản phù hợp với từng khối lớp.

- Một hạn chế rất phổ biến ở giáo viên khi dạy Tập đọc là không phân biệt được sự khác nhau giữa tiết Tập đọc và tiết Tập đọc - học thuộc lòng. Nhiều giáo viên chỉ thấy sự khác nhau ở các lớp đầu cấp khi cho học sinh đọc đồng thanh, mà quên rằng nhiệm vụ chủ yếu của tiết Tập đọc là luyện đọc cá nhân, còn nhiệm vụ của tiết Tập đọc- học thuộc lòng là vừa phải luyện đọc vừa kết hợp rèn trí nhớ, ít chú ý đến đối tượng học sinh yếu nhiều giáo viên cố tình "bỏ quên" đối tượng này, coi như không có các em trong lớp.

- Có một số giáo viên tuổi cao, mặc dù có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, nhưng do phương pháp dạy học truyền thống đó tiềm tàng, khả năng nắm bắt phương pháp mới cũng hạn chế. Các bước lên lớp chưa linh hoạt. Vì vậy tiết Tập đọc còn buồn tẻ, đơn điệu. Các em học vẹt. Khâu thực hành còn yếu, nhất là khâu luyện đọc, đặc biệt là rèn đọc diễn cảm cho học sinh.

3. Các biện pháp giải quyết vấn đề.

3.1 Một số kinh nghiệm

Ngay từ khi lọt lòng mẹ, trẻ đó có nhu cầu được nghe lời ru của mẹ, của bà, đến lúc chập chững biết đi bé lại bi bô cất tiếng gọi những người thân thiết, tuy chưa rõ tiếng nhưng nghe thật cảm động dễ thương. Ở giai đoạn này bà và mẹ là những người thầy đầu tiên dạy dỗ bé, tiếp xúc làm quen với môi trường sống xung quanh, khi đến tuổi cắp sách đến trường, thì vấn đề giao tiếp đọc, nghe, nói, viết của bé đó trở thành nhu cầu thói quen không thể thiếu, lúc này người thầy giáo đóng vai trò quan trọng, trong việc cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng đọc, nói, nghe, viết. Góp phần vào việc phát triển nhân cách của trẻ.

Học sinh tiểu học là giai đoạn phát triển hết sức hồn nhiên đây là giai đoạn nhân cách đang hình thành đối với lứa tuổi từ 6-8 tuổi khả năng chú ý kém mải chơi, thích quan sát và khám phá thế giới xung quanh, vậy khi đến trường học các em phải tuân theo nội qui, qui định của trường, của lớp.

Trong ý thức của mình các em bắt đầu nhận thức được sự vật một cách chủ động, có mục đích nhằm đặt những yêu cầu của tư duy trực quan, từ quan sát trực quan chuyển sang tư duy ngôn ngữ lô gic, trìu tượng cách phát âm thiếu lập luận, chuyển sang ngôn ngữ có lập luận chặt chẽ. ở giai đoạn này nhận thức của các em mang nặng mầu sắc cảm tính, được củng cố và phát triển trên cơ sở nhận thức ngày càng đúng đắn hơn, chuẩn mực hơn các em đó tin vào lời giảng của các thầy cô, vào sách. Những điều kiện mà nhà trường, gia đình dạy giỗ giáo dục, học sinh tiểu học thường hiếu động dễ hưng phấn khó tập chung, hay hướng tới hoạt động cụ thể kết quả trực tiếp không thích hoạt động kéo dài, khó thấy kết quả. Nhất là kiến thức trìu tượng, ít hấp dẫn, lứa tuổi này các em hay bắt chước, các em ít hiểu tác dụng của việc mình làm, mà chỉ hiểu đơn giản là làm thầy cô và bố mẹ hài lòng.

Xuất phát từ thực tế tâm lý của trẻ, vậy chỉ có giờ dạy sinh động, trực quan, lời giảng dễ hiểu, hấp dẫn giúp trẻ tập trung cuốn hút vào bài giảng của giáo viên.

.........

Mời các bạn tải file tài liệu để xem thêm nội dung chi tiết